ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 8

                                                     

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 8

ಕೇದಾರನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದರ್ಶನ

ದಿನಾಂಕ:-16/05/2024

         ಕೇದಾರನಾಥ ಯಾತ್ರಾ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮೊದಲು ಪಂಚಕೇದಾರದ ಕುರಿತು ಒಂದು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಮಾಹಿತಿ ಅವಶ್ಯಕ ಎನಿಸುತ್ತದೆ.

        ಇದರ ಹಿಂದೆ ಒಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ದಂತಕಥೆ ಇದೆ. ಮಹಾಭಾರತ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸ್ವಜನ ಹತ್ಯೆ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಹತ್ಯೆ, ಗುರು ಹತ್ಯೆಗಳಿಂದ ವ್ಯಾಕುಲಗೊಂಡ ಪಾಂಡವರು ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರನ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿ ಪಾಪ ವಿಮೋಚನೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಯಸಿದರಂತೆ. ಆದರೆ ಮಹಾಭಾರತ ಯುದ್ಧದ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡದಿಂದ ಶಿವನೂ ಸಹ ಕ್ಷೋಭೆಗೊಳಗಾಗಿದ್ದನಂತೆ. ಪಾಂಡವರಿಗೆ ದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಬಯಸದ ಶಿವನು ಕಾಶಿಯಿಂದ ಮಾಯವಾಗಿ ಹಿಮಾಲಯದ ಗರ್ವಾಲ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ, ಈಗಿನ ಗುಪ್ತಕಾಶಿಯ ಬಳಿ, ಗೂಳಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಡ್ದಾಡುತ್ತಿದ್ದನಂತೆ. ಇದನ್ನು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಮೂಲಕ ಅರಿತ ಪಾಂಡವರು ಗುಪ್ತ ಕಾಶಿಗೆ ಬರಲು ಶಿವನು ಅಲ್ಲಿಂದಲೂ ಮಾಯವಾಗಿ ಕೇದಾರಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಬಳಿ ಅಸಂಖ್ಯ ಗೂಳಿಗಳ ನಡುವೆ ಸೇರಿಕೊಂಡುಬಿಟ್ಟನಂತೆ. ಗುಪ್ತ ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಕಾಣದ ಪಾಂಡವರು ಮತ್ತೆ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಮೊರೆ ಇಟ್ಟಾಗ, ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನು ಕೋಟಿನಾರಾಯಣ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದರ್ಶನ ನೀಡಿ, ಶಿವನು ಕೇದಾರನಾಥಕ್ಕೆ ತೆರಳಿರುವುದನ್ನು ಪಾಂಡವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದ ಪಾಂಡವರು ಈ ಗೂಳಿಗಳ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಹುಡುಕುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಧರ್ಮರಾಜನ ಆದೇಶದಂತೆ ಭೀಮನು ಎರಡು ಪರ್ವತಗಳ ನಡುವೆ ಕಾಲುಚಾಚಿ ನಿಂತನಂತೆ. ಅರ್ಜುನನು ಆ ಎಲ್ಲಾ ಗೂಳಿಗಳನ್ನು ಇವನ ಕಾಲುಗಳ ನಡುವೆ ಹಾದುಹೋಗುವಂತೆ ಓಡಿಸತೊಡಗಿದನಂತೆ. ಒಂದು ಗೂಳಿ ಮಾತ್ರ ಇದರಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ "ಅವನೇ ಶಿವ" ಎಂದು ಅರಿತ ಭೀಮನು ಆ ಗೂಳಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳ ಬಯಸಿದನಂತೆ. ತಕ್ಷಣ ಶಿವನು ಅಲ್ಲೇ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಐಕ್ಯನಾದನಂತೆ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಾಗಲೇ ಭೀಮನು ಗೂಳಿಯನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದರಿಂದ ಗೂಳಿಯ ಡುಬ್ಬ(ಭುಜ)  ಮೇಲೆ ಉಳಿದುಬಿಟ್ಟಿತಂತೆ. ಇದೇ ಕೇದಾರನಾಥ ಶಿವ - ತ್ರಿಕೋನಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿನ ಭುಜದ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ  ಶಿವ. ಭೂಗತನಾದ ಶಿವನ ತೋಳುಗಳು ತುಂಗನಾಥದಲ್ಲೂ, ಮುಖ ರುದ್ರನಾಥದಲ್ಲೂ, ನಾಭಿ ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟೆ ಮಧ್ಯಮಾಹೇಶ್ವರದಲ್ಲೂ ಮತ್ತು ಜಟೆಯು ಕಲ್ಪೇಶ್ವರದಲ್ಲೂ ಪ್ರಕಟವಾದವಂತೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಐದು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರಂತೆ. ಅವುಗಳ ಪೈಕಿ ಕೇದಾರನಾಥ, ತುಂಗನಾಥ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮಾಹೇಶ್ವರದಲ್ಲಿಯ ದೇವಾಲಯಗಳು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಹಿಮಾಲಯ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಐದು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಪಂಚ ಕೇದಾರಗಳು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪಂಚ ಕೇದಾರಗಳಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಅರ್ಚಿಸಿ ನಂತರ ಪಾಂಡವರು ಸ್ವರ್ಗಾರೋಹಣಕ್ಕೆ ಹೊರಟರಂತೆ. ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಕೇದಾರನಾಥ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮಾಹೇಶ್ವರದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದಿಂದ ಬಂದ ವೀರಶೈವ ಲಿಂಗಾಯತ ಜಂಗಮರು ಅರ್ಚಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರಿಗೆ 'ರಾವಲ'ರು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ವೀರಶೈವ ಪಂಚಪೀಠಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕೇದಾರ ಪೀಠದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರೂ ಹೌದು. ಉಳಿದಂತೆ ರುದ್ರನಾಥ ಮತ್ತು ಕಲ್ಪೇಶ್ವರದಲ್ಲಿ ದಶನಾಮಿ ಗೋಸಾಯಿಗಳು ಅರ್ಚಕರು ಹಾಗೂ ತುಂಗನಾಥದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಖಾಸಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಅರ್ಚಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

        ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕೇದಾರ ಯಾತ್ರೆ ಮಾಡುವವರು ಮುಂಜಾನೆ 3-30ಕ್ಕೆಲ್ಲ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಬಿಟ್ಟು ಸೀತಾಪುರಕ್ಕೆ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೊರಟರು. ನಮ್ಮ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಶ್ರೀ ಶಿವಲಿಂಗ ಚಿಕ್ಕಮಠ ದಂಪತಿ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀ ನಾಗರಾಜ್ ದಂಪತಿ ಇವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖರು.ಸೀತಾಪುರದಿಂದ ಸೋನ್ ಪ್ರಯಾಗಕ್ಕೆ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆ ಮೂಲಕವೇ ಹೋಗುವಂತೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತ ಕಟ್ಟಳೆ ವಿಧಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಆ ಎರಡು ಕಿ.ಮೀ. ಸಹ ನಡೆದು, ಅಲ್ಲಿಂದ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಮೂಲಕ ಗೌರಿಕುಂಡ ತಲುಪಿದರೆ, ಇಲ್ಲಿಂದ ಚಾರಣ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.  ಕಾಲ್ನಡಿಗೆ ಹೊರತಾಗಿ ಗೌರಿಕುಂಡದಿಂದ ಡೋಲಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು, ಕುದುರೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಅಥವಾ ಪಿಟ್ಟುವಿನ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಸಹ ಕೇದಾರನಾಥವನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು. ಇದಲ್ಲದೆ ಗುಪ್ತಕಾಶಿ, ಪಾಟಾ ಮತ್ತು ಶಿರಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಹೆಲಿಪ್ಯಾಡ್ ತಲುಪಿ ಹೆಲಿಕ್ಯಾಪ್ಟರ್ ಮೂಲಕ ಸಹ ಕೇದರನಾಥಕ್ಕೆ ಹೋಗಬಹುದು. ಹೆಲಿಪ್ಯಾಡುಗಳಿಗೆ ಹೋಗುವವರು ಬೆಳಗ್ಗೆ 6-30ಕ್ಕೆಲ್ಲ ಬೆಳಗಿನ ತಿಂಡಿ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಊಟವನ್ನು ಪ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬಸ್ಸನ್ನೇರಿ ಹೊರಟರು.

         ನಾವು ಒಂಭತ್ತು ಜನರ ಪೈಕಿ ಮೂರು ಜನರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ನಿಂದ ಬುಕ್ ಮಾಡಿದ ಕನ್ಫರ್ಮ್ಡ ಹೆಲಿ ಟಿಕೆಟ್ ಗಳಿದ್ದವು. ಉಳಿದ ಆರು ಜನರು ವಶೀಲಿಯ ಮೂಲಕ ಆಫ್ ಲೈನ್ ಟಿಕೆಟ್ ಬುಕ್ ಮಾಡಿಸಿದ್ದೆವು. ಈ ಆರು ಜನರ ಜೊತೆ ನಮ್ಮ ಯಾತ್ರಾ ತಂಡದ ಇನ್ನೂ ಮೂವರು ಮಹಿಳೆಯರು ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಮೊದಲಿನ ಮೂವರು ಗುಪ್ತ ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದ ಆರ್ಯನ್ ಹೆಲಿಪ್ಯಾಡ್ ನಿಂದ ಹೊರಡುವುದಾಗಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರು ನಮ್ಮ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ನಸುಕಿನಲ್ಲಿಯೇ ಹೊರಡಲಿಲ್ಲ. ನಾವುಗಳು ಶಿರಸಿಯಲ್ಲಿನ ಹಿಮಾಲಯನ್ ಹೆಲಿಪ್ಯಾಡ್ ದಿಂದ ಹೊರಡುವವರಿದ್ದೆವು.

          ಗುಪ್ತ ಕಾಶಿಯಿಂದ ಸೀತಾಪುರಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 35 -40 km ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಅದ್ಯಾವ ಪರಿ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಮ್ ಆಗಿತ್ತು ಎಂದರೆ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 3:30ಕ್ಕೆ ಹೊರಟ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು ಬಸ್ ಮೂಲಕ ಸೀತಾಪುರ ತಲುಪುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 2:30 ಆಗಿತ್ತು. ಅಷ್ಟರ ನಂತರ ಅವರು ಗೌರಿಕುಂಡ ತಲುಪಿ, ನಂತರ ಸುಮಾರು 24 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಏರಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ನಾವೂ ಸಹ ಅದೇ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಮ್ ನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಬಸ್ ಮುಂದೆ ಹೋಗದ ಕಾರಣ ನಡುವೆ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿ, ಅಂತೂ ಇಂತೂ ಹೆಲಿಪ್ಯಾಡ್ ತಲುಪಿದಾಗ ಮೂರು ಗಂಟೆ ಆಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ ಅದೇನೋ ಮಿಸ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಷನ್ ಆದ ಕಾರಣ ನಾವು ಆರು ಜನರ ಪೈಕಿ ಸರಸ್ವತಿಗೆ ಮತ್ತು ನನಗೆ ಮಾತ್ರ ಟಿಕೆಟ್ ಆಯ್ತು. ನಮ್ಮ ಜೊತೆ ಸೇರಿಕೊಂಡ ಮೂವರು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೂ ಸಹ ಟಿಕೆಟ್ ಆಯ್ತು. ಆದರೆ ನಮ್ಮವರೇ ಆದ ಗಾಯತ್ರಿ, ಕಲಾಮೋಹನ್, ರವಿಕುಮಾರ್ ಹಾಗೂ ಭಾರತಿಯವರಿಗೆ ಟಿಕೆಟ್ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಮರುದಿನ ಮುಂಜಾನೆ ಕೊಡಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದರೂ ಸಹ ಅವರು ಬೇಸರಿಸಿಕೊಂಡು ವಾಪಸ್ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಗೆ ಹೋದರು. ಅವರು ಹೊರಗುಳಿದಿದ್ದರಿಂದ ನಮಗಂತೂ ತುಂಬಾ ಬೇಸರವಾಯಿತು.

            ಈ ಹೆಲಿಪ್ಯಾಡ್ ನಿಂದ ಕೇದಾರನಾಥಕ್ಕೆ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ಮೂಲಕ ಕೇವಲ ಐದಾರು ನಿಮಿಷದ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾತ್ರ. ಮಂದಾಕಿನಿ ನದಿಯ ಹರಿವಿಗುಂಟ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಾರಿದ ಹೆಲಿಕ್ಯಾಪ್ಟರ್ ನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಕೆಳಗಡೆ ಇರುವೆಯ ಸಾಲಿನಂತೆ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಪಾದಚಾರಿಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ಹಾಗೆಯೇ ನಾವು ಕೇದಾರನಾಥ ತಲುಪಿಯಾಗಿತ್ತು. ನಮಗಿಂತ ಮುಂಚೆಯೇ ಆದಿ, ಮೋಹನ್ ಹಾಗೂ ವಸಂತ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಿದ್ದರು. ಹೆಲಿಪ್ಯಾಡ್ ನಿಂದ ಕೇದಾರನಾಥನ ಮಂದಿರಕ್ಕೆ ಅರ್ಧ ಕಿ.ಮೀ ಮಾತ್ರ. ನಾವು ಮೊದಲೇ ಬುಕ್ ಮಾಡಿದ ವಸತಿ ಗೃಹಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಇವರು ಇರಲಿಲ್ಲ. ಮಿತ್ರ ಆದಿಗೆ ಫೋನ್ ಮಾಡಿದೆ. ತಾವು ದರ್ಶನ ಮುಗಿಸಿ ಕೇದಾರನಾಥ ಮಂದಿರದ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು. ಕೈಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಲಗೇಜ್ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ವಸತಿ ಗೃಹದ ಒಳಗೆ ಹೋಗದೆ ನೇರವಾಗಿ ದೇವರ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಇರುವ ಸರತಿ ಸಾಲಿನ ಕಡೆಗೆ ಸಾಗಿದೆವು. ಅಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ ಸಾಲು ತುಂಬಾ ಉದ್ದವಾಗಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಸಾಲಿನ ಬಾಲ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳದೆ ಬ್ಯಾರಿಕೇಡ್ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ನಡೆಯುತ್ತಾ ಸರಸರನೆ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದೆವು. ನೂರಿನ್ನೂರು ಮೀಟರ್ ದೂರ ಸಾಗಿದಾಗ ಪೊಲೀಸ್ ಒಬ್ಬ ತಡೆದ. ನಾವು ಮಿತ್ರನ ಭೇಟಿಗಾಗಿ ದೇವಾಲಯದ ಹಿಂಭಾಗಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದ ನಂತರ ನಮಗೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಿ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟ. ಅಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಹಂತದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಮತ್ತೊಂದು ನೂರಿನ್ನೂರು ಮೀಟರ್ ಸಾಗಿದಾಗ ಕೇದಾರನಾಥ ಮಂದಿರದ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದ ಅಂಗಳವನ್ನು ತಲುಪಿದೆವು. ಅಲ್ಲಿ ಗುಡಿಯ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ ಆದಿ ಅವರು ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಫೋನ್ ಸಂಪರ್ಕ ಸಹ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ. ತಕ್ಷಣ ಕೇದಾರನಾಥನನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಾ ಅಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ವಿಶಾಲವಾದ ಚಪ್ಪಲಿ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡಿನ ನಿರ್ವಾಹಕನನ್ನು ನಮ್ಮನ್ನು ಹೇಗಾದರೂ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಸರತಿ ಸಾಲಿಗೆ ಸೇರಿಸುವಂತೆ ವಿನಂತಿಸಿಕೊಂಡೆನು. ಅವರು ವಿನಮ್ರವಾಗಿ, "ನೀವಿಬ್ಬರೂ ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರಿದ್ದೀರಿ. ನೀವು ಗುಡಿಯ ಹಿಂಭಾಗವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಪೂರ್ವ ದ್ವಾರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿರಿ. ಅಲ್ಲಿರುವ ಅಧಿಕಾರಿಯನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡರೆ ಅವರು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಒಳಗೆ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ" ಎಂದರು. ಆ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಪೂರ್ವದ್ವಾರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ವಿನಂತಿಸಿಕೊಂಡೆನು. ಅಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಸುಮಾರು 20 ಮೀಟರ್ ಉದ್ದದ ಕ್ಯೂ ಇತ್ತು. "ಇಲ್ಲಿಯೇ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಿ" ಎಂದರು. ತಕ್ಷಣ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಶೂ ಕಳಚಿಟ್ಟು ನಾನು ಮತ್ತು ನನ್ನ ಸಹಧರ್ಮಿಣಿ ಸರತಿ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತೆವು. ಕೇವಲ 10-15 ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಪೂರ್ವದ ಬಾಗಿಲಿನ ಮೂಲಕ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಎದುರಿಗಿರುವ ವಿಶಾಲ ಮಂಟಪವನ್ನು (ಸುಕನಾಸಿ) ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದೆವು. ಈ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಪಂಚಪಾಂಡವರ ಮೂರ್ತಿಗಳು, ದಕ್ಷಿಣ ದ್ವಾರದ ನೇರ ಒಳಗಡೆ ನಂದಿ(ಹಿತ್ತಾಳೆ)ವಿಗ್ರಹ, ಕುಂತಿ, ದ್ರೌಪದಿ ಮತ್ತು ನಾರಾಯಣರ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ದರ್ಶಿಸುತ್ತಾ ಸಾಗಿ ಕೇದಾರನಾಥ ಸ್ವಾಮಿಯ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಮಹಾದ್ವಾರದ ಎದುರು ನಿಂತಿದ್ದೆವು. ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಪರಿಸರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿ, ಕೇದಾರನಾಥ ಲಿಂಗವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಶರಣಾಗತಿಯ ಭಾವದಿಂದ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡೆವು . ಅದು ಬಹುದಿನಗಳ ತಪಸ್ಸು ಫಲಿಸಿದ ಕ್ಷಣ. ಭಕ್ತರ ನೂಕುನುಗ್ಗಲು ಇದ್ದ ಕಾರಣ ದರ್ಶನದ ಅವಧಿ ಸುಮಾರು ಒಂದು ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ (ಬಹುಶಃ) ಸೀಮಿತವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅದೊಂದು ತರಹದ ನಿರಾಳವಾದ ಕೃತಾರ್ಥ ಭಾವ ಮನಸ್ಸು, ಹೃದಯಗಳನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡಿತು. ಇನ್ನೂ ನಿಲ್ಲಬೇಕೆನ್ನುವ ಬಯಕೆ ಇದ್ದರೂ ಸಹ ಉಳಿದ ಭಕ್ತರ ಹಾಗೂ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಯವರ ಆದ್ಯತೆಗಳಿಗೂ ಗಮನ ಕೊಡಬೇಕಲ್ಲವೇ? ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮತ್ತದೇ ಪೂರ್ವದ ಬಾಗಿಲಿನಿಂದ ಹೊರಗೆ ಬಂದೆವು. ಇಲ್ಲಿಯ ಉಷ್ಣಾಂಶ ೦ ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ ಇತ್ತು . ಆದ್ದರಿಂದ ತಡ ಮಾಡದೆ ನಮ್ಮ ಪಾದರಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿಕೊಂಡೆವು.

       ನಿಧಾನವಾಗಿ ಗುಡಿಯ ಹಿಂಭಾಗಕ್ಕೆ ಸಾಗಿ 2013ರ ಮಹಾಪ್ರವಾಹದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹರಿದು ಬಂದು, ಅಡ್ಡ ನಿಂತು, ಪ್ರವಾಹದಿಂದ ಗುಡಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ ಬೃಹತ್ ಬಂಡೆಯನ್ನು ದರ್ಶಿಸಿದೆವು. ಇದಕ್ಕೆ "ಭೀಮಶಿಲೆ " ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಅಷ್ಟು ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ಬಂಡೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹರಿದು ಬಂದಿದೆ ಎಂದರೆ ಅದು ಕೇದಾರನಾಥನ ಮಹಿಮೆಯೇ ಇರಬೇಕು ಎಂದು ನಮಗೂ ಸಹ ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಆ ಜಾಗದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಪ್ರವಾಹದ 11 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರವೂ ಸಹ, ಇನ್ನೂ ಪ್ರವಾಹ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜಮೆಯಾದ ಹೂಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಸ್ವಚ್ಛ ಮಾಡಲು ಆಗಿಲ್ಲ ಅಂದರೆ ಆ ಪ್ರವಾಹದ ಭೀಕರತೆಯ ಚಿತ್ರಣ ಮೂಡುತ್ತದೆ.

          ಇಲ್ಲಿಯ ಕೇದಾರನಾಥೇಶ್ವರ 12 ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದು. ಗುಡಿಯ ಒಳಗಡೆ ವಿಶೇಷ ಶಕ್ತಿಯ ಕಂಪನ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.

           ದೇವಾಲಯದ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅನತಿ ದೂರದಲ್ಲೇ ಕೇದಾರನಾಥ ಪರ್ವತವಿದೆ. ಹಿಮಾಚ್ಛಾದಿತವಾದ ಪರ್ವತವದು. ಮೇಲೆ ಬಹು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಮಂದಿರ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ಒಂದೂವರೆ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಏರಿದರೆ ಆ ಭೈರವನಾಥ ಮಂದಿರವನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು. ಸುಮಾರು 11,500 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಕೊರತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಆರೋಹಣ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟ. ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮೇಲುಸಿರು ಬಂದುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಸುತ್ತಲಿನ ಹಿಮಶಿಖರಗಳ ಹಿಮ ಕರಗಿ ಮಂದಾಕಿನಿಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಗುಡಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಮಂದಾಕಿನಿ ಹರಿಯುತ್ತಾಳೆ. ಅವಳೇ 2013ರಲ್ಲಿ ರೌದ್ರಾವತಾರ ತಾಳಿದ್ದವಳು.               

           ಕೇದಾರನಾಥನ ಮಂದಿರ ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಇದೆ. ಮಂದಿರದ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ 100-150 ಮೀಟರ್ ಕ್ರಮಿಸಿದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಳವಿದೆ. ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಇಲ್ಲಿಂದಲೇ ಕೇದಾರನಾಥ ಪರ್ವತವನ್ನು ಏರುತ್ತಾ ಹೋಗಿ ಕಣ್ಮರೆಯಾದರು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ರಾಮಲಲ್ಲಾ ಮೂರ್ತಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಖ್ಯಾತಿಯ ಮೈಸೂರಿನ ಶಿಲ್ಪಿ ಅರುಣ್ ಯೋಗಿರಾಜ್ ಅವರು ಕೆತ್ತನೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟ ಬಹು ಸುಂದರವೂ, ಭವ್ಯವೂ ಆದ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಕುಳಿತ ಭಂಗಿಯ ಕಪ್ಪು ಶಿಲೆಯ ಮೂರ್ತಿ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಜನದಟ್ಟಣೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಸುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸರ, ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ದಿವ್ಯ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯ, ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಕಟ್ಟಡ ಎಲ್ಲವೂ ನಮ್ಮನ್ನು ಧ್ಯಾನಸ್ಥರಾಗಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು 15 ನಿಮಿಷ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಸ್ತೋತ್ರಗಳನ್ನು ಪಠಣ ಮಾಡಿ, ಧ್ಯಾನ ಮಾಡಿ, ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಧೀರ್ಘ ದಂಡ ಪ್ರಣಾಮ ಮಾಡಿ ಹೊರಬಂದೆವು.

       ಕೇದಾರನಾಥದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಹೊಸ ಹೊಸ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾಮಗಾರಿಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಬಹುಶಃ 2013ರ ಮಹಾ ಪ್ರವಾಹ ಸರ್ವನಾಶ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಈಗ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ. ಈಗಲಾದರೂ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸಮತೋಲನಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆ ಬಾರದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದಾರೋ, ಅಥವಾ ಮನಸೋಇಚ್ಛೆಯಾಗಿಯೋ ಎನ್ನುವುದು ತಿಳಿಯಲಿಲ್ಲ.

           ಮಂದಿರದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಮುಕ್ಕಾಲು ಗಂಟೆ ಸಮಯ ಕಳೆದಿರಬಹುದು. ಹಿಂದುಗಡೆ ಇರುವ ಕೇದಾರನಾಥ ಪರ್ವತ ಹಿಮಾಚ್ಛಾದಿತವಾಗಿ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಮಂದಿರದ ಪೂರ್ವ, ಪಶ್ಚಿಮ ಹಾಗೂ ಉತ್ತರಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಮಪರ್ವತಗಳು. ಎದುರಿನಲ್ಲಿ ಧುಮ್ಮಿಕ್ಕಿ ಪ್ರಪಾತದ ಕಡೆ ಹರಿಯುವ ಮುಂದಾಕಿನಿ. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಕೇದಾರನಾಥನ ಜಯ ಜಯಕಾರ. ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯ ಉನ್ಮಾದ. ಆ ಮೈ ಕೊರೆಯುವ ಚಳಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಅತ್ಯಂತ ಕನಿಷ್ಠ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುವ ನಾಗಾ ಸಾಧುಗಳು ಮತ್ತು ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು. ಇದು ಭಾರತ ದರ್ಶನ.

          ಸಂಜೆ 7ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ನಾವು ಮೊದಲು ಬಂದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಹಿಂದೆ ಬಂದು,ಈ ಮೊದಲು ಸರತಿ ಸಾಲಿನ ಬಾಲ ಇದ್ದ ಸ್ಥಳ ತಲುಪಿದೆವು. ಆದರೆ ಈಗ ಕ್ಯೂ ಕರಗಿ ಮಂದಿರದ ಕಡೆಗೆ ಸಾಗಿತ್ತು. ಚಳಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಎಲ್ಲ ಭಕ್ತರೂ ಸಹ ಲಗುಬಗೆಯಲ್ಲಿ ದರ್ಶನ ಮುಗಿಸಿ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ವಸತಿಯ ಕಡೆಗೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕತೊಡಗಿರಬಹುದು. ನಾವು ಬಂದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಸಾಗಿ ಮೊದಲು ವಿಚಾರಿಸಿದ್ದ ವಸತಿಗೃಹದ ಹತ್ತಿರ ಬಂದೆವು .ಅಲ್ಲಿ ಮೋಹನ್ ರವರು ರೂಮಿನಿಂದ ಹೊರಬಂದು ನಮ್ಮೆಡೆಗೆ ಕೈಬೀಸಿದರು. ರೂಮ್ ಮೊದಲ ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಉಳಿದವರು ಊಟ ಬೇಡ ಎಂದರು. ಆದರೆ ನಾನು ಮತ್ತು ಆದಿ ಊಟ ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಹೊರಬಂದೆವು. ಸಾಲು ಸಾಲಾಗಿ ಇದ್ದ ಊಟದ ಹೋಟೆಲ್ ಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದರಲ್ಲಿ, ಪ್ರಶಸ್ತವಾದ ಸೀಟ್ ಹಿಡಿದು, ರೋಟಿ-ದಾಲ್- ಚಾವಲ್ ಊಟ ಮಾಡಿದೆವು.

           ಸಾಯಂಕಾಲ 7.30 ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಕೇದಾರನಾಥನ ಮಂದಿರದ ಎದುರಿಗಿರುವ ನಂದಿಯ ಹತ್ತಿರ ಕೇದಾರ ಆರತಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ನಾವು ಅದನ್ನು ನೋಡಲು ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ನಸುಕಿನ ನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆಗೆ, ಬೆಳಗಿನ ಪೂಜೆ ನೋಡಲು ಬಂದವರಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಕೇದಾರನಾಥನನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುವ, ದರ್ಶಿಸುವ ಅವಕಾಶ ಸಿಗುತ್ತದಂತೆ.

          ತುಂಬಾ ದಣಿದಿದ್ದ ಕಾರಣ ಬೇಗನೆ ಮಲಗಲು ಒತ್ತುಕೊಟ್ಟೆವು. ಆ ಚಳಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅತ್ಯಂತ ಭಾರವಾದ ರಜಾಯಿಗಳು ಹೊದೆಯಲು ಇದ್ದವು. ತಣ್ಣೀರು ಮುಟ್ಟುವಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ಕೈ ಕಾಲು ತೊಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಲು ಬಿಸಿನೀರಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಒಂದು ಲೀಟರ್ ಬಿಸಿನೀರು ಕುಡಿಯಲು ಬೇಕು ಎಂದಾದರೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ರೂ.50 ಕೊಡಬೇಕಿತ್ತು. ವಿಚಾರಿಸಿದಾಗ, ಒಂದು ಸಿಲಿಂಡರ್ ಗ್ಯಾಸ್ ಮೇಲೆ ಬರಲು ಸುಮಾರು 4,000 ರೂಪಾಯಿ ಖರ್ಚಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದಾದಾಗ ಈ ದರ ಹೆಚ್ಚಲ್ಲ ಎನಿಸಿತು.

  ಕೇದಾರನಾಥ ಮಂದಿರದ ಮುಂಭಾಗ         ಮಂದಿರದ ಪೂರ್ವ ದ್ವಾರ (ಕೆಳಗಿನ ಚಿತ್ರ )       

                                                                        ಭೀಮ ಶಿಲಾ 

                                                       ಆದಿಶಂಕರರ ಪ್ರತಿಮೆ   

                                

                                                                                                                                                          (ಸಶೇಷ....)

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 7

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 7

ಗುಪ್ತಕಾಶಿಯ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತ

ದಿನಾಂಕ:-15/05/2024

        ಕ್ಯಾಂಪ್ ನಿರ್ವಾಣದ ಎದುರುಗಡೆ ಹಿಮಾಚ್ಛಾದಿತ ಗಿರಿ ಶಿಖರಗಳ ಸಾಲೇ ಇತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಪ್ರಥಮ ಕಿರಣಗಳು ಈ ಗಿರಿ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಲೀಲೆಯನ್ನು ಕಾಣುವ ಕಾತರದಿಂದ ಮುಂಜಾನೆ 4:45 ಕ್ಕೆಲ್ಲ ಎದ್ದು ತಯಾರಾಗಿ ನಿಂತೆವು. ಆದರೆ ಈ ಶಿಖರಗಳು ನಮ್ಮಿಂದ ಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಇದ್ದ ಕಾರಣ ಸೂರ್ಯ ಅವುಗಳ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಮೂಡುವವನಿದ್ದ. ಆದರೂ ಕೆಲವು ಶಿಖರಾಗ್ರಗಳು ಸ್ವರ್ಣ ಲೇಪಿತವಾಗಿ ಮಿನುಗುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಕಂಡು ಪುಳಕಿತಗೊಂಡೆವು. ಗಿರಿಶ್ರೇಣಿಯ ಹಿಂದಿನಿಂದ, ಹರಡಿದ್ದ ತಿಳಿ ಮಂಜನ್ನು ಸೀಳಿಕೊಂಡು, ಕಿರಣದ ಕೋಲುಗಳು ಮೂಡಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ದೃಶ್ಯ ನಯನ ಮನೋಹರವಾಗಿತ್ತು. ಬೆಳಕು ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ ಗಿರಿ ಶ್ರೇಣಿಗಳ ರೂಪ ವಿನ್ಯಾಸವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ನೋಡಿ ಸಂತೋಷ ಪಡುತ್ತಾ ಫೋಟೋ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡೆವು. ಸೂರ್ಯೋದಯದ ಸಮಯದ ಚುಮುಚುಮು ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಲಯದ ಚಳಿಯನ್ನು ಅಸ್ವಾದಿಸುತ್ತಾ ಕ್ಯಾಂಪಿನ ಎದುರುಗಡೆ ಇದ್ದ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅರ್ಧ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವಾಕ್ ಮಾಡಿ ಬಂದೆವು. ನಂತರ ಬಿಸಿಬಿಸಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ನಿರಾಳವಾಗಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದೆವು. ಜಪ, ಧ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಮುಗಿಸಿ ಮುಂಜಾನೆ 8:30ಕ್ಕೆಲ್ಲ ದೋಸೆ, ಸಾಗು, ಚಟ್ನಿ ಹಾಗೂ ಹಣ್ಣಿನ ಹೋಳುಗಳ ತಿಂಡಿಯನ್ನು ಸವಿದೆವು.

           ನಿನ್ನೆ ಇಡೀ ದಿನ 12 -13 ತಾಸುಗಳ ಕಾಲ ದೀರ್ಘ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿದ ಕಾರಣ ತುಂಬಾ ಮೈ ಕೈ ನೋವಿತ್ತು. ಇವತ್ತು ವಿಶ್ರಾಂತಿಯ ದಿನವಾಗಿತ್ತು. ವೆಂಕಟೇಶ್ ಪ್ರಭು ಅವರು, 'ಗುಪ್ತ ಕಾಶಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ನೋಡಬೇಕಾದ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳಿವೆ. ಅವನ್ನು ನೋಡಲು ಇಚ್ಛೆ ಉಳ್ಳವರಿಗಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತೇನೆ. ಅದರ ಖರ್ಚನ್ನು ನೀವೇ ಭರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಇಷ್ಟ ಇದ್ದವರು ತಿಳಿಸಬೇಕು' ಎಂದರು. ಅದರಂತೆ ಕೆಲವು ಹೆಂಗಸರು ಮತ್ತು ಗಂಡಸರು ತಯಾರಾದರು. ನನ್ನ ಪತ್ನಿ ಸರಸ್ವತಿ ಕೂಡ ಸೇರಿಕೊಂಡಳು. ನಾನು ರೂಮಿನಲ್ಲೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಕೆಲವು ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಒಗೆದು ಒಣಗಿಸಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡೆ. ಅವರು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 3:30 ಗಂಟೆಯ ಸುಮಾರಿಗೆ ವಾಪಸ್ ಬಂದರು. ಅವರು ವೀಕ್ಷಿಸಿದ ಸ್ಥಳಗಳು ಈ ರೀತಿ ಇವೆ.( ನನ್ನ ಪತ್ನಿ ನನಗೆ ಹೇಳಿದಂತೆ)

         1) ಊಖಿಮಠ:- ರುದ್ರ ಪ್ರಯಾಗ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಊಖಿಮಠ ಮಂದಾಕಿನಿ ನದಿಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿದೆ. ಊಖಿಮಠದಲ್ಲಿ 'ಮಧ್ಯಮಾಹೇಶ್ವರ ಗಂಗಾ' ಮತ್ತು ಮಂದಾಕಿನಿ ನದಿಗಳ ಸಂಗಮವಿದೆ. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಸೋನ್ ಪ್ರಯಾಗದಲ್ಲಿ 'ವಾಸುಕಿ ಗಂಗಾ' ಮತ್ತು ಮಂದಾಕಿನಿ ನದಿಗಳ ಸಂಗಮವಿದೆ. ಊಖಿಮಠದಲ್ಲಿ ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ ಮಂದಿರವಿದೆ. ಇದು ಕೇದಾರನಾಥ ಸ್ವಾಮಿಯ ಚಳಿಗಾಲದ ಆವಾಸ ಸ್ಥಾನ. ದೀಪಾವಳಿಗೆ ಕೇದಾರನಾಥನ ಮಂದಿರ ಹಿಮಾಚ್ಛಾದಿತವಾಗಿ ಮುಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಕೇದಾರನಾಥ ಸ್ವಾಮಿಯ ಉತ್ಸವ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಊಖಿಮಠಕ್ಕೆ ತಂದು ಮುಂದಿನ ಅಕ್ಷಯ ತೃತೀಯದ ತನಕ ಇಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಪಂಚ ಕೇದಾರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಮಧ್ಯಮಾಹೇಶ್ವರದಿಂದ ಸಹ ಉತ್ಸವ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಚಳಿಗಾಲದ ಸಲುವಾಗಿ ಇಲ್ಲಿಗೇ ತರುತ್ತಾರೆ.

          ಪುರಾಣಗಳ ಐತಿಹ್ಯ ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಇದೆ. ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರ ದೊರೆಯ ಪೂರ್ವಜರಾದ ಮಾಂಧಾತ ದೊರೆ ತಮ್ಮ ಕೊನೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ಒಂಟಿ ಕಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತು 12 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಶಿವನನ್ನು ಕುರಿತು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದರಂತೆ. ಶಿವ ಅವರಿಗೆ ಓಂಕಾರನಾದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದರ್ಶನವನ್ನಿತ್ತನಂತೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಇಲ್ಲಿಯ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವ ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ. ಇನ್ನೊಂದು ಐತಿಹ್ಯವೂ ಇದೆ. ಬಾಣಾಸುರನ ಮಗಳಾದ ಉಷೆ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಮೊಮ್ಮಗನಾದ ಅನಿರುದ್ಧನ ವಿವಾಹವಾದ ಸ್ಥಳ ಈ ಮಂದಿರ ಎಂದು ಸಹ ಪುರಾಣ ಹೇಳುತ್ತದೆ.

         ಇದೇ ಊಖಿಮಠದ ಮುಖ್ಯ ಪೂಜಾರಿ "ರಾವಲ"ರು ನಮ್ಮ ವೀರಶೈವ ಮತದ ಪಂಚಾಚಾರ್ಯರುಗಳ ಪೈಕಿ ಒಬ್ಬರು. ವೀರಶೈವ ಪಂಚಪೀಠಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕೇದಾರಪೀಠದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಸಹ ಇದೇ ರಾವಲರು. ಇವರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಾಹೇಶ್ವರ ಜಂಗಮ ವಂಶಸ್ಥರು. ಇಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಮಾತನಾಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಎಲ್ಲಾ ಬೋರ್ಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡವೂ ಸಹ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ.

2) ಕಾಲಿ ಮಠ :- ಊಖಿ ಮಠದಿಂದ 15 -20 ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿ ಈ 'ಕಾಲಿ ಮಠ' ಇದೆ. ಕಾಲಿ ಗಂಗಾ ನದಿ ಇಲ್ಲಿ ಮಂದಾಕಿನಿಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ.

          'ಧಾರಿ ದೇವಿ'ಯಲ್ಲಿ ಕಾಳಿ ಮಾತೆಯ ಸೊಂಟದಿಂದ ಮೇಲ್ಭಾಗ ಮತ್ತು ಮುಖ ಇದ್ದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ಮಂದಿರದಲ್ಲಿ ದೇವಿಯ ಕೆಳಭಾಗ ಇದ್ದು ಅದಕ್ಕೆ ಸೀರೆಯನ್ನು ಉಡಿಸಿ ಇಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಧಾರಿದೇವಿ ಮತ್ತು ಕಾಳಿ ಮಠ ಎರಡೂ ಸಹ 108 ಶಕ್ತಿಪೀಠಗಳ ಪೈಕಿ ಬರುತ್ತವೆ.

            ರಕ್ತ ಬೀಜಾಸುರನನ್ನು ಕೊಂದ ನಂತರ ಕಾಳಿಕಾದೇವಿ ಇಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಐಕ್ಯಳಾದಳಂತೆ. ಆ ರಂಧ್ರವಿರುವ ಸ್ಥಳದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಬೆಳ್ಳಿ ತಟ್ಟೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿ ಇಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಮೇಲೆ ಶ್ರೀ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರಂತೆ. ಈ ಯಂತ್ರವನ್ನು ನವರಾತ್ರಿಯ ಎಂಟನೆಯ ದಿನ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿ ಮುಖ್ಯ ಅರ್ಚಕರು ಮಾತ್ರ ತೆಗೆದು ಪೂಜೆ ಮಾಡಿ ಮತ್ತೆ ಯಥಾ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತಾರಂತೆ. ಇದನ್ನು ಆವರಿಸಿ ಮಂದಿರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ.

3) ನಾರಾಯಣ ಕೋಟಿ :- ಇದೊಂದು ಮಂದಿರಗಳ ಸಮುಚ್ಛಯ. ಈ ಸ್ಥಳ ಗುಪ್ತ ಕಾಶಿಯಿಂದ 3 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಮೊದಲು ಇಲ್ಲಿ 360 ಮಂದಿರಗಳಿದ್ದವಂತೆ. ಈಗ 29 ಇವೆ. ಇಲ್ಲಿ ನವಗ್ರಹ ಮಂದಿರಗಳಿವೆ. ಐತಿಹ್ಯದ ಪ್ರಕಾರ, ದ್ವಾಪರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮಹಾಭಾರತ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸ್ವಜನ ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿದ ಪಾಂಡವರು ಕ್ಷೋಭೆಗೊಂಡು ಶಿವನ ದರ್ಶನ ಬಯಸಿ ಗುಪ್ತಕಾಶಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದರಂತೆ. ಶಿವ ಇವರನ್ನು ನೋಡಲು ಬಯಸದೇ ಕೇದಾರಕ್ಕೆ ಹೋದನಂತೆ. ಆಗ ಶಿವನ ಇರುವಿಕೆ ತಿಳಿಯದೆ ಕಂಗಾಲಾದ ಪಾಂಡವರು ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ನೆನೆಯಲು, ಅವನು ತನ್ನ ಕೋಟಿ ರೂಪಗಳನ್ನು ಪಾಂಡವರಿಗೆ ತೋರಿಸಿ, ಶಿವನು ಮಾರುವೇಷದಲ್ಲಿ ಕೇದಾರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿರುವುದನ್ನು ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದನಂತೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಕೋಟಿನಾರಾಯಣ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

            ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ದೇವಭೂಮಿ ಉತ್ತರಾಖಂಡ ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳೊಂದಿಗೆ, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷತಃ

ಮಹಾಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ತಳುಕು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ದರ್ಶಿಸಿ ನಮ್ಮವರು ಕ್ಯಾಂಪಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 3:30 ಆಗಿತ್ತು. ನಾಳೆ ಕೇದಾರನಾಥೇಶ್ವರನ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ನಿಗದಿಯಾದ ದಿನ. ಆ ಭಾವನೆಯೇ ನಮ್ಮನ್ನು ಪುಳಕಿತವಾಗಿಸುತ್ತಿದೆ.

          

                     ನಾರಾಯಣ ಕೋಟಿ ಮಂದಿರ ಸಮುಚ್ಛಯ                                  

ಊಖಿ ಮಠ ಅಥವಾ ಉಷಾ ಮಠ

(ಸಶೇಷ.....)

                                                                                                       (ಸಶೇಷ.....)

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 6

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 6

ಧಾರೀದೇವಿ ಮಂದಿರ ಮತ್ತು ಗುಪ್ತಕಾಶಿ

ದಿನಾಂಕ 14/05/2024

         ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆಗೆಲ್ಲ ಎದ್ದು ತಯಾರಾಗಿ ಬ್ಯಾಗೇಜ್ ಗಳನ್ನು ರೂಮಿನ ಹೊರಗೆ ಇಟ್ಟಾಗ 5:00 ಗಂಟೆ ಆಗಿತ್ತು. ಚಹಾ, ಬಿಸ್ಕತ್ ಸೇವನೆಯ ನಂತರ ಉತ್ತರಕಾಶಿಯ ಶಿವಲಿಂಗ ರಿಸಾರ್ಟ್ ಖಾಲಿ ಮಾಡಿದೆವು..

          ನಿನ್ನೆಯ ದಿನ ಪೂರ್ತಿ ನಿರುಪಯುಕ್ತವೆ ಆಗಿತ್ತು. ಭಾಗೀರಥಿ ನದಿಗೆ ಇಳಿಯಲು ಸಹ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಉತ್ತರಕಾಶಿಯಲಿನ ವಿಶ್ವನಾಥ ಮಂದಿರದ ರಸ್ತೆಯ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಪೊಲೀಸರು ರಸ್ತೆ ತಡೆ ಹಾಕಿದ್ದರಿಂದ ದೇವರ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಸಹ ಹೋಗಲು ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಶಿವಲಿಂಗ ರೆಸಾರ್ಟ್ಸ್ ರೂಮುಗಳು ಸಹ ಅಷ್ಟೇನು ಹಿತಕರವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾತ್ರಿಗಳೆಲ್ಲ ಬೇಸರದಿಂದ ಇದ್ದೆವು. ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ವೆಂಕಟೇಶ್ ದಾಸ್ ಸಹ ಬೇಸರದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಉಳಿದೆರಡು ಯಾತ್ರೆಗಳು ಸುಗಮವಾಗಿ ಸಾಗಲಿ ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವುದಷ್ಟೇ ನಮ್ಮ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಇತ್ತು.

          ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ನರಸಿಂಹ ಭಜನೆ, ಮಂಕುತಿಮ್ಮನ ಕಗ್ಗದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಆಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅದಾಗಲೇ ನಿಚ್ಚಳವಾಗಿ ಬೆಳಗಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಆ ಬೆಳಗಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಲಿನ ಗಿರಿ ಕಣಿವೆಗಳ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಆಸ್ವಾದಿಸುತ್ತಾ ಸಾಗಿದೆವು. ಎಂಟು ಗಂಟೆಯ ಸುಮಾರಿಗೆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕ ಊರಿನಲ್ಲಿ (ಮೊದಲೇ ನಿಗದಿಯಾದಂತೆ) ಬೆಳಗಿನ ತಿಂಡಿಗೆ ನಮ್ಮ ಬಹಳ ನಿಂತಿತು. ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು-ಶಿರಾದ ನಾಷ್ಟಾ. ಅಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಅಂಗಡಿ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಸೇಬು ಹಣ್ಣೊಂದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡೆನು. ವ್ಯಾಕ್ಸ್ ಕೋಟಿಂಗ್ ಇಲ್ಲದ ಆ ಹಣ್ಣು ತುಂಬಾ ರುಚಿಯಾಗಿತ್ತು ಇನ್ನಷ್ಟು ಕೊಳ್ಳೋಣ ಎಂದರೆ ಅದಾಗಲೇ ಖಾಲಿ ಆಗಿಬಿಟ್ಟಿತ್ತು.

          ತಿಂಡಿ ತಿಂದು ಹೊರಟ ನಾವು ಗದ್ವಾಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತೆಹರಿ ಡ್ಯಾಮಿನ ಮೇಲೆ ಹಾಯ್ದು ಸಾಗಿದೆವು. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಡ್ಯಾಮ್ ಹಾಗೂ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರವಾದ ಡ್ಯಾಮ್ ಕೂಡ ಹೌದು. ಇದರ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿರ್ವಹಣೆ ಹಾಗೂ ರಕ್ಷಣೆ ಭೂಸೇನೆಯವರ ಕೈಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಅಥವಾ ಮೊಬೈಲ್ ಗಳನ್ನು ಫೋಟೋ ಹೊಡೆಯುವ ಸಲುವಾಗಿ ಹೊರಗೆ ತೆಗೆಯುವುದನ್ನು ಸಹ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಂತರ ಗಡ್ವಾಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶ್ರೀನಗರದ ಮೂಲಕ ಹಾಯ್ದು ಸ್ವಲ್ಪ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದ ನಂತರ ಊಟಕ್ಕಾಗಿ ಗಾಡಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು. ಈ ಶ್ರೀನಗರ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ. ಊಟದ ಸ್ಥಳ ಮೂರು ನಾಲ್ಕು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಇರುವಾಗ ನಾವು ಕುಳಿತಿದ್ದ ಬಸ್ ನ ಕ್ಲಚ್ ಪ್ಲೇಟ್ ಹಾಳಾದ ಕಾರಣ ಬಸ್ ಅನ್ನು ಬದಿಗೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು. ಇನ್ನೊಂದು ಬಸ್ ಊಟದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾತ್ರಿಗಳನ್ನು ಇಳಿಸಿ ವಾಪಸ್ ಬಂದು ನಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಯಿತು. ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ವೃದ್ಧರನ್ನು 'ಈ ಸ್ಥಳದ ವಿಶೇಷತೆ ಏನು?' ಎಂದು ಕೇಳಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ನಾವು ಕುಳಿತ ಹಾಲ್ ನ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಬಾಲ ಗಣಪತಿ ಮತ್ತು ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ತಾಯಿ ಪಾರ್ವತಿಯ ಎರಡು ಜಡೆಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಆಡುತ್ತಿರುವ ಚಿತ್ರವಿತ್ತು. ನನ್ನ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಆ ವೃದ್ಧ, 'ಇದು ತಾಯಿ ಪಾರ್ವತಿಯ ವಿವಾಹವಾದ ಸ್ಥಳ. ಸನಿಹದ 'ತ್ರಿಯುಗಿನಾರಾಯಣ' ಎಂಬಲ್ಲಿನ ಪರ್ವತದ ಮೇಲಿರುವ ದೇವಾಲಯ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಶಿವ ಪಾರ್ವತಿಯರ ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದು, ಆಗ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಯಜ್ಞದ ಕುಂಡ ಇನ್ನೂ ಇದ್ದು, ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದ ಯಾತ್ರಿಗಳೆಲ್ಲ ಆ ಕುಂಡಕ್ಕೆ ಒಂದೊಂದು ಕಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಹಾಕುವ ಪದ್ಧತಿ ಇದೆ. ಪಾರ್ವತಿಯ ವಿವಾಹ ದಿನದಿಂದ ಇಂದಿನ ತನಕ ಆ ಅಗ್ನಿ ನಂದಿಯೇ ಇಲ್ಲ' ಎಂದರು. ವಾವ್! ನಮ್ಮವರ ನಂಬಿಕೆಯೇ! ಎನಿಸಿತು. ಸನಾತನತೆಯ ನಿರಂತರತೆ ಹೀಗೆಯೇ ಸಾಗಿ ಬಂದಿದೆ.

           ಹಾಳಾದ ಬಸ್ಸಿನ ಬದಲಿಗೆ ಮೂರು ಟೆಂಪೋ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್ ಗಳನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿದರು. ಬೆಳಗಿನ ಪ್ರಯಾಣದುದ್ದಕ್ಕೂ ರಸ್ತೆ ಇಕ್ಕಟ್ಟಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈಗ ರಸ್ತೆ ಚೆನ್ನಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ಕಡೆ ಎತ್ತರದ ಗುಡ್ಡಗಳು, ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಆಳವಾದ ಕಣಿವೆ, ಕಣಿವೆಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅಲಕನಂದಾ ನದಿ - ಅತ್ಯಂತ ವಿಹಂಗಮವಾದ ನೋಟವದು. ಎಂತಹ ನಿರ್ಲಿಪ್ತನಲ್ಲೂ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಬಡಿದೆಬ್ಬಿಸಬಲ್ಲ ಪ್ರಕೃತಿಯ ರಮ್ಯ ನೋಟ! ರಸ್ತೆಯ ಅಸಂಖ್ಯ ತಿರುವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಚಾಕಚಕ್ಯತೆಯಿಂದ ಗಾಡಿಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ಚಾಲಕರು. ಬಯಲು ನಾಡಿನಿಂದ ಬಂದ ಚಾಲಕರು ಇಲ್ಲಿಯ ಕಣಿವೆಯ ಆಳವನ್ನು ನೋಡಿ ಗಾಡಿಯನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಹೆದರುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ವಿಶೇಷ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ರಸ್ತೆಯ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದ ಡ್ರೈವರ್ ಗಳು ಮಾತ್ರ ಇಲ್ಲಿ ಬಸ್ಸು ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳನ್ನು ಓಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪರ್ವತ ಸೀಮೆಯ ರಸ್ತೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಮೊದಲೇ ಎಲ್ಲ ಡ್ರೈವರ್ ಗಳ ಚಾಲನಾಪತ್ರವನ್ನು ಈ ವಿಶೇಷ ಅನುಮತಿ ಇದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂದು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ.

        ಗುಪ್ತಕಾಶಿ ಇನ್ನೂ ಸುಮಾರು 40 ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್ ದೂರ ಇರುವಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ 'ಕಲಿಯಾಸೋಡ್' ಎಂಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ವಾಹನ ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು. ಇಲ್ಲಿ ಅಲಕನಂದಾ ನದಿಯ ಹರಿವಿನ ನಟ್ಟ ನಡುವೆ ಇರುವ 'ಧಾರಿದೇವಿ' ಮಂದಿರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದೆವು. ಇದು ಒಂದು ಜಾಗೃತ ಶಕ್ತಿಪೀಠ. ಈಗ ಮಂದಿರ ಇರುವ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾಗಿ ಒಂದು ಹೈಡೆಲ್ ಪವರ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ನಿರ್ಮಿಸಲು 2013ರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ಸರ್ಕಾರ ಎಲ್ಲಾ ತಯಾರಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿ, ಧಾರಿದೇವಿ ಸಲುವಾಗಿ ಪಕ್ಕದ ಗುಡ್ಡದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಹೊಸ ಮಂದಿರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ದೇವಿಯ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಅದಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ನೋಡಿದರಂತೆ. ಇದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದ ಪೂಜಾರಿ, 'ಇದರಿಂದ ಭಾರಿ ಅನಾಹುತವಾಗುತ್ತದೆ' ಎಂದು ಪರಿಪರಿಯಾಗಿ ಎಚ್ಚರಿಸಿದರೂ ಸರ್ಕಾರ ಕೇಳಲಿಲ್ಲವಂತೆ. ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕೀಳಲು ಆರಂಭಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ ಕಾಲಿಯಾ ಸೋಡ್ ದಿಂದ ಕೇದಾರನಾಥದವರೆಗೂ ಕುಂಭದ್ರೋಣ ಮಳೆ ಆಯಿತಂತೆ. ಹಿಂದೆಂದೂ ಕಾಣದಂತಹ ಪ್ರವಾಹ ಉಕ್ಕೇರಿ ಬಂದು ಹೈಡೆಲ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಗಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಸಾಮಗ್ರಿ ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಡಗಳೆಲ್ಲ ಭಯಾನಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಹೋದವಂತೆ. ಮೂರು ದಿನ ಪರ್ಯಂತ ಮಳೆ ನಿಲ್ಲಲೇ ಇಲ್ಲ. ಸರ್ಕಾರ ಸಹ ದಿಕ್ಕುಗಾಣದೆ ಕೈ ಚೆಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಾಗ ಅದೇ ಪೂಜಾರಿ, ತಕ್ಷಣ ಈ ಹೈಡೆಲ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವ ಆದೇಶ ನೀಡದಿದ್ದರೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಅನಾಹುತವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಎಚ್ಚರಿಸಿದನಂತೆ. ತಕ್ಷಣ ಅದರಂತೆ ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿ ಆದೇಶ ಹೊರಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಮಳೆ ನಿಂತಿತಂತೆ. ಆದರೆ ಅದಾಗಲೇ ದೇವಿಯನ್ನು ಪೀಠದಿಂದ ಅಲುಗಾಡಿಸಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ - ನದಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲೇ - ಇನ್ನೊಂದು ಮಂದಿರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ದೇವಿಯ ಸೊಂಟದಿಂದ ಮೇಲಿನ ಭಾಗ ಮಾತ್ರ ಇದೆ. ಇಂತಹ ಮಹಾಮಹಿಮಾನ್ವಿತೆ ಧಾರಿದೇವಿಯ ಮುಖದರ್ಶನ ಮಾಡಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದೆವು.

                  ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಟು ಗುಪ್ತಕಾಶಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಮಂದಾಕಿನಿ ಮತ್ತು ಅಲಕನಂದಾ ನದಿಗಳ ಸಂಗಮವಾದ ‘ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗ’ವನ್ನುನೋಡಿದೆವು . ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದ್ದ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಬಸ್ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಕೆಳಗೆ ಆಳದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಪ್ರಯಾಗವನ್ನು ನೋಡಿ ಮುಂದೆ ಗುಪ್ತಕಾಶಿಗೆ ತೆರಳಿದೆವು. ಗುಪ್ತಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ "ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ" ಮಂದಿರವಿದೆ. ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಂಧು ಹತ್ಯೆ ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಹತ್ಯೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ ದೋಷದಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗಲು ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರನನ್ನು ದರ್ಶಿಸಿ ಪೂಜಿಸಲು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನು ಪಾಂಡವರಿಗೆ ಹೇಳಿದನಂತೆ. ಆದರೆ ಪಾಂಡವರು ನಡೆಸಿದ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡದಿಂದ ರೋಸಿ ಹೋಗಿದ್ದ ಶಿವನು ಪಾಂಡವರಿಗೆ ದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಬಯಸಲಿಲ್ಲವಂತೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವನು ನಂದಿಯ ರೂಪ ತಾಳಿ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತದ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಾಡುತ್ತಿದ್ದನಂತೆ. ಆ ಕಾರಣದಿಂದ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರನ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು "ಗುಪ್ತಕಾಶಿ" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಶಿವನನ್ನು ಅರಸಿ ಪಾಂಡವರು ಗುಪ್ತಕಾಶಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಶಿವನು ಇಲ್ಲಿಂದಲೂ ಮಾಯವಾಗಿ ಕೇದಾರನಾಥಕ್ಕೆ ಹೋದನಂತೆ.

         ಇಲ್ಲಿ ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವನಾಥನ ಮಂದಿರವಿದೆ. ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಂದಿರದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಈ ಮಂದಿರವೂ ಇದೆಯಂತೆ. ಮಂದಿರ ತುಂಬಾ ಸರಳವಾಗಿದೆ. ದರ್ಶನವೂ ಸಹ ತುಂಬಾ ನಿರಾಳವಾಗಿ ಆಯಿತು. ಈ ಮಂದಿರದ ಎಡ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧನಾರೀಶ್ವರ ಶಿವನ ಮಂದಿರವಿದೆ - ಕಾಲಭೈರವೇಶ್ವರ ಸಹಿತನಾಗಿ. ಅಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಗೂ ದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಮುಗಿಸಿದೆವು. ಈ ಮಂದಿರಗಳ ನೇರಾ ನೇರ ಎದುರಿನಲ್ಲಿ "ಮಣಿಕರ್ಣಿಕಾ ಕುಂಡ" ಎಂಬ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಪುಷ್ಕರಣಿ ಇದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗೋಮುಖ ಮತ್ತು ಹಸ್ತಿಮುಖ ಇವೆ .ಈ ಎರಡು ಮುಖಗಳಿಂದ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ತುಂಬಾ ತಣ್ಣಗಿರುವ ಯಮುನೆ ಮತ್ತು ಗಂಗೆಯ ಧಾರೆಗಳು ಕುಂಡದೊಳಗೆ ಪ್ರವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರನಿಗೆ ಎದುರಾಗಿ ನಂದಿಯ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ತೀರ್ಥಪ್ರೊಕ್ಷಣೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆವು.

        ಇಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಟು ಸುಮಾರು ಮೂರು ನಾಲ್ಕು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದ 'ಕ್ಯಾಂಪ್ ನಿರ್ವಾಣ' ತಲುಪಿದೆವು. ಇಲ್ಲಿ ವಸತಿಗಾಗಿ ಟೆಂಟ್ ಮತ್ತು ರೂಮ್ ಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇತ್ತು. ನಾವು ಸುಸಜ್ಜಿತವಾದ ಟೆಂಟ್ ನಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡೆವು. ಬಾರಾಕೋಟ್ ನಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ರೀತಿಯದೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಇತ್ತು. ನಿಗದಿಗಿಂತ ಒಂದು ದಿನ ಮೊದಲೇ ಇಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಿದ ನಿರಾಳತೆ ನಮಗಿತ್ತು. ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಅಡಚಣೆ ಇಲ್ಲದೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ಮುಟ್ಟಿದೆವಲ್ಲ ಎಂಬ ಸಂತೋಷವೂ ಇತ್ತು.

        ಎಂದಿನಂತೆ ಬಿಸಿ ಬಿಸಿಯಾದ ರಾತ್ರಿಯ ಊಟ ಸ್ವಾದಿಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ರಾತ್ರಿ 10.30 ಕ್ಕೆಲ್ಲ ನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರಿದೆವು.

                                                     DhariDevi Mandir

                    ವಿಶ್ವನಾಥ ಮಂದಿರ , ಗುಪ್ತಕಾಶಿ

                                       ತೆಹರಿ ಡ್ಯಾಮ್ ಹಿನ್ನೀರು

               ಅಲಕನಂದಾ ಮತ್ತು ಮಂದಾಕಿನಿ ಸಂಗಮ ,ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗ 

(ಸಶೇಷ.....)

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 5

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 5

ಅದೇ ಹಾಡು ಗಂಗೋತ್ರಿಯದೂ!

ದಿನಾಂಕ 13/05/2024

ನಿನ್ನೆಯ ದಿನ ಯಮುನೋತ್ರಿಯ ದರ್ಶನ ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಕಾರಣ ನಿಗದಿಗಿಂತ ಒಂದು ದಿನ ಮೊದಲೇ ಗಂಗೋತ್ರಿ ದರ್ಶನ ಮುಗಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು. ಯಮುನೋತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಯಾತ್ರಿಕರು ಇನ್ನೂ ಸಿಕ್ಕಿ ಬಿದ್ದಿರುವುದರಿಂದ, ಅವರೆಲ್ಲ ಬಂದು ಗಂಗೋತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ದಟ್ಟಣೆ ಉಂಟುಮಾಡುವ ಮೊದಲೇ ನಾವು ದರ್ಶನ ಮುಗಿಸಿಬಿಡಬೇಕು ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆವು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಈ ದಿನ ಮುಂಜಾನೆ 1:00 ಗಂಟೆಗೆಲ್ಲ ಎದ್ದು ಸ್ನಾನ ಮುಗಿಸಿ 2:00 ಗಂಟೆಗೆ ಲಗೇಜ್ ಅನ್ನು ಹೊರಗಿಟ್ಟಿದ್ದೆವು. 2:30 ಕ್ಕೆ ಚಹಾ ಸೇವಿಸಿ 2:45ಕ್ಕೆಲ್ಲ ಅದಾಗಲೇ ಬಸ್ಸನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿದ್ದೆವು. ದಿನದಂತೆ ನರಸಿಂಹ ಭಜನೆ, ಮಂಕುತಿಮ್ಮನ ಕಗ್ಗದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಮುಗಿಸಿ ಎಲ್ಲರೂ ಬೆಳಗಿನ ಜಾವದ ಸುಖನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರಿದೆವು.

ಬೆಳಗಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಆರು ಗಂಟೆಗೆ ನಮ್ಮ ಬಸ್ ಗಳು ಉತ್ತರ ಕಾಶಿಯ "ಶಿವಲಿಂಗ ರೆಸಾರ್ಟ್ಸ್" ದಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಿನ ತಿಂಡಿಗಾಗಿ ನಿಂತವು. ನಮಗಿಂತಲೂ ಮುಂಚೆ ಆಗಮಿಸಿದ್ದ ಅಡಿಗೆಯವರು ಬೆಳಗಿನ ತಿಂಡಿಯೂ ಅಲ್ಲದೆ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಊಟವನ್ನು ಸಹ ತಯಾರಿಸಿ ಪ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಬೆಳಗಿನ ಏಳುವರೆಗೆಲ್ಲ ನಮ್ಮ ಬಸ್ ಉತ್ತರಕಾಶಿಯಿಂದ ಗಂಗೋತ್ರಿಯ ಕಡೆಗೆ ಹೊರಟಿತು. ಈ ಪ್ರಯಾಣ ಭಾಗೀರಥಿ ನದಿಯಗುಂಟ ಸಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ದೂರದಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಚ್ಛಾದಿತ ಶಿಖರಗಳು ಕಂಡವು. ಸುಮಾರು14 -15 ಕಿಲೋಮಿಟರ್ ದೂರ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಪೊಲೀಸರು ಎಲ್ಲಾ ಯಾತ್ರಿಗಳ ವಾಹನಗಳನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಾಗೆ ತಡೆದ ವಾಹನಗಳನ್ನು ರಸ್ತೆಯ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಒಂದು ಬಯಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ಬಸ್ ಕೂಡ ಆ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ನಿಂತಿತು. ಇಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ವಾಹನದ ರಿಜಿಸ್ಟ್ರೇಷನ್ ಆಯಿತು. ಆದರೂ ಮುಂದೆ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಬಿಡುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಪೊಲೀಸರನ್ನು ವಿಚಾರಿಸಲಾಗಿ, 'ನಿನ್ನೆ ರಾತ್ರಿ ಸುರಿದ ಮಳೆಯಿಂದಾಗಿ ಗಂಗೋತ್ರಿಯ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಭೂಕುಸಿತವಾಗಿದೆ, ಹಾಗಾಗಿ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬಿಡಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ' ಎಂದರು.

ಈ ದಾರಿ ಯಮುನೋತ್ರಿಯ ದಾರಿಯಂತಲ್ಲ, ತುಂಬಾ ಇಕ್ಕಟ್ಟಾಗಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲೂ, ಗುಡ್ಡ ಕುಸಿತದಿಂದ ದಾರಿ ಬಂದಾದರೆ ಎರಡೂ ಕಡೆಯ ವಾಹನ ಸಂಚಾರ ಸ್ಥಗಿತವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನಾವು ಗಂಗೋತ್ರಿ ತಲುಪಲು ಇನ್ನೂ 85km ಸಾಗಬೇಕಿತ್ತು. ನಾವು ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 8 ರಿಂದ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 3:00 ಗಂಟೆಯವರೆಗೆ ಕಾದೆವು. ಈ ಯಾತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವಾಹನಗಳವರು ತಾವಿದ್ದ ಜಾಗದಲ್ಲಿಯೇ ಬಾಳೆಹಣ್ಣಿನ ಸಿಪ್ಪೆ, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಕವರ್ ಇತ್ಯಾದಿ ಕಸಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಹರಡತೊಡಗಿದರು. ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ನಾನು ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಪೋಲೀಸಿನವರಿಗೆ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ದೂರಿದೆ. ನಂತರ ನೀವೇ ಈ ಕಸವನ್ನೆಲ್ಲ ಬಳಿಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದೂ ಎಚ್ಚರಿಸಿದೆ. ಹೌದೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ಅವರು ತಕ್ಷಣ ತಮ್ಮ ಧ್ವನಿವರ್ಧಕದಲ್ಲಿ ಅನೌನ್ಸ್ ಮಾಡಿ ಕಸ ಹಾಕಬಾರದೆಂದೂ, ಹಾಗೆ ಹರಡಿದವರ ವಾಹನವನ್ನು ಇಲ್ಲೇ ತಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸುವದಾಗಿಯೂ ಹೇಳಿದರು ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಬಂದರು. ಈ ಚಾಲಾಕಿ ಯಾತ್ರಿಗಳು ತಡಮಾಡದೆ ತಾವು ಚೆಲ್ಲಿದ ಕಸವನ್ನೆಲ್ಲ ಆರಿಸಿ ತಮ್ಮ ಬಸ್ಸಿನ ತಳಭಾಗಕ್ಕೆ ಪೋಲೀಸಿನವರಿಗೆ ಕಾಣದಂತೆ ತಳ್ಳಿಬಿಟ್ಟರು. ನನಗೆ ನಗು ಬಂತು ಈ ಯಾತ್ರಿಗಳ ಅಸಡ್ಡಾಳತನ ನೋಡಿ. ಕೊನೇಪಕ್ಷ ಅದರ ನಂತರ ಕಸ ಚೆಲ್ಲುವುದು ನಿಂತಿತು.

 

ಈ ನಡುವೆ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ನಮಗೆ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಊಟವನ್ನು ಸಹ ನೀಡಿದರು. ಪಲಾವ್, ಮೊಸರನ್ನ ಹಾಗೂ ಒಂದು ಲಡ್ಡು. ಊಟ ಚೆನ್ನಾಗಿತ್ತು. ನಾವು ನಿಂತಿರುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಡೆ ಭಾಗೀರಥಿ ನದಿ ರಭಸವಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ನಮ್ಮ ವಾಹನದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತ ನೂರಾರು ಇತರ ವಾಹನಗಳ ಯಾತ್ರಿಗಳು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಒಲೆ ಹೂಡಿ ರೊಟ್ಟಿ, ಚಪಾತಿ, ಪೂರಿ, ದಾಲ್ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಡಿಗೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಕೆಲವರು ಬಟ್ಟೆ ಒಗೆದು ಹಾಕಿದರು. ಕೆಲವರು ಅಲ್ಲೇ ಟೆಂಟ್ ಎಬ್ಬಿಸಿ, ಒಳಗಡೆ ಕುಳಿತು, ಇಸ್ಪೀಟ್ ಆಟವನ್ನು ಸಹ ಆಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಭಜನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಹ ಸಮಯ ಕಳೆಯುವುದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಪೊಲೀಸಿನವರನ್ನು ವಿಚಾರಿಸಲಾಗಿ, "ಇನ್ನು ಈ ದಿನಕ್ಕೆ ಮೇಲಿನ ರಸ್ತೆಯ ಬ್ಲಾಕ್ ತೆರವಾಗುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ನಾಳೆಯ ದಿನ ಮೇಲಿದ್ದವರೆಲ್ಲ ಕೆಳಗೆ ಬಂದ ನಂತರ ಇಲ್ಲಿ ನಿಂತವರನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಬಿಡುವುದು. ಅದು ಎಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ನಿಶ್ಚಯವಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಮೂಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳ ಕೊರತೆ ಇತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಅನುಭವಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ವಾಪಸ್ ಉತ್ತರಕಾಶಿಗೆ ಹೋಗುವುದೆಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆವು. ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಬಸ್ಸನ್ನು ತಿರುಗಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಸಮಸ್ಯೆ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ವಾಪಸ್ ಉತ್ತರಕಾಶಿಗೆ ಬರುವಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಮ್ ಆಗಿತ್ತು. ಕೊನೆಗೂ, ಎಲ್ಲರೂ ಬಸ್ಸಿನಿಂದ ಇಳಿದು, ಎರಡು ಮೂರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರ ನಡೆದು 'ಶಿವಲಿಂಗ ರೆಸಾರ್ಟ್' ತಲುಪಿದೆವು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಸಾಯಂಕಾಲ 6:00 ಗಂಟೆ ಆಗಿತ್ತು. ಉತ್ತರಕಾಶಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕಡೆಗೆ ಹೋಗುವುದು ಸಹ ಪೊಲೀಸ್ ಬ್ಯಾರಿಕೇಡ್ ನಿಂದಾಗಿ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಈ ದಿನ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿರಾಶೆ. ಗಂಗೋತ್ರಿ ದರ್ಶನವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಉತ್ತರಕಾಶಿಯ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಮಂದಿರಕ್ಕೂ ಸಹ ಹೋಗಲು ಆಗಲಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಗುಂಪಿನ ಕೆಲವು ಯಾತ್ರಿಗಳಂತೂ ಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸಿ ವಾಪಸ್ ಹೋಗಿಬಿಡೋಣ ಎಂದು ಮಾತಾಡಿಕೊಂಡರು. ಆದರೆ ಪ್ರಯಾಣದ ಟಿಕೆಟ್ ಗಳೆಲ್ಲ ನಿಗದಿಯಂತೆ ಬುಕ್ ಆಗಿರುವ ಕಾರಣ ಅದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. "ನಿನ್ನ ದರ್ಶನವನ್ನಾದರೂ ಕರುಣಿಸು, ತಂದೆ" ಎಂದು ಕೇದಾರನಾಥನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನಮಗೆ ಬೇರೆ ಯಾವ ದಾರಿಯೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ರಾತ್ರಿ ಊಟ ಮುಗಿಸಿ ಬೇಗನೆ ನಿದ್ದೆಗೆ ಶರಣಾದೆವು.

River Bhageerathi

(ಸಶೇಷ....)

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 4

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 4

ಕೈಗೂಡದ ಯಮುನೋತ್ರಿ ಯಾತ್ರೆ

ದಿನಾಂಕ 12/05/2024

ಬೆಳಗಿನ ಜಾವದ ಎರಡು ಗಂಟೆಗೆಲ್ಲ ಎದ್ದು ಸ್ನಾನಾದಿಗಳನ್ನು ಮುಗಿಸಿ ಯಮುನೋತ್ರಿಯ ಕಡೆಗೆ ಹೊರಡಲು ಸನ್ನದ್ಧರಾಗಿ ಬಂದ ನಮಗೆ ಹೊರಗಿನ ಚಳಿ 'ನಾನೂ ಇದ್ದೇನೆ' ಎನ್ನುತ್ತಾ ಸ್ವಾಗತವನ್ನು ಕೋರಿತು. ನಮಗೆಲ್ಲ ಮೊದಲೇ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಥರ್ಮಲ್ ಗಳನ್ನು ಹಾಕಿ ಅದರ ಮೇಲೆ ನಮ್ಮ ಮಾಮೂಲಿ ಡ್ರೆಸ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದೆವು. ಅದರ ಹೊರತಾಗಿ ಮೇಲಿನಿಂದ ಬಲವಾದ ಸ್ವೆಟರ್ ಹಾಗೂ ಟೋಪಿಗಳನ್ನು ಸಹ ಧರಿಸಿದ್ದೆವು. ಬಸ್ ಏರುವ ಮೊದಲು ಬಿಸಿ ಬಿಸಿ ಚಹಾ-ಬಿಸ್ಕತ್ ಸೇವಿಸಿ ನಮ್ಮ ನಮ್ಮ ಬಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಏರಿದೆವು. ಆಗ ಬೆಳಗಿನ ಜಾವ 3:00 ಗಂಟೆಯ ಸಮಯ. ದಿನದಂತೆ ನರಸಿಂಹ ಭಜನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದೆವು. ನಾನು ಈ ದಿನವೂ ಸಹ ಮಂಕುತಿಮ್ಮನ ಕಗ್ಗದ ಎರಡು ಮುಕ್ತಕಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಮಾಡಿದೆನು.
ನಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕ ಪುಟ್ಟ ಚರ್ಚೆ, ವಿಚರ್ಚೆಗಳು ಮುಗಿದು ಇನ್ನೇನು ಎಲ್ಲರೂ ಶಾಂತರಾಗಿ ನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರುವ ಸಮಯ. ಅದೇಕೋ ನಮ್ಮ ಬಸ್ ನಿಂತುಬಿಟ್ಟಿತು. ನಮ್ಮ ಕ್ಯಾಂಪ್ ನಿಂದ ಕೇವಲ 3 ಕಿ.ಮೀ ದೂರ ಮಾತ್ರ ಬಂದಿದ್ದೆವು. ಅದು ದ್ವಿಪಥ ಹೆದ್ದಾರಿ. ಎಡಗಡೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ ನಮ್ಮ ಮುಂದಿರುವ ವಾಹನದ ಬೆನ್ನು ಹಿಡಿದು ನಿಂತಿದ್ದೆವು. ನಮ್ಮ ಟೂರ್ ಗೈಡ್ ಕೆಳಗೆ ಇಳಿದು ಹೋಗಿ ವಿಚಾರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದರು. ಇಲ್ಲಿಂದ ಯಮುನೋತ್ರಿಯವರೆಗೆ - ಸುಮಾರು 40 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ - ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಇದೇ ರೀತಿ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಮ್ ಆಗಿದೆ ಎಂಬ ವರದಿ ತಂದರು. ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಉತ್ಸಾಹ ಜರ್ರನೆ ಇಳಿದು ಹೋಯಿತು. ನಿದ್ದೆ ಹಾರಿಹೋಯಿತು. ಎದುರುಗಡೆಯಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಬರುವ ವಾಹನಗಳ ಲೇನ್ ಖಾಲಿ ಇತ್ತು. ಅಷ್ಟಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಒಂದು 40 - 50 ವಾಹನಗಳ ಸಾಲು ಕೆಳಗೆ ಸರಿದು ಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. ನಾವು ಮೇಲೆ ಹೋಗುವ ಲೇನ್ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜಾಮ್ ಆಗಿದೆ ಎಂಬುದು ನಿಚ್ಚಳವಾಗಿತ್ತು. ನಮ್ಮ ಟೂರ್ ಗೈಡ್ ನಮಗಿಂತ ಮೊದಲು ಹೋದ ಇನ್ನೊಂದು ಟ್ರಾವೆಲ್ಸ್ ನವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯ ಜೊತೆ ಮಾತನಾಡಿದರು. ಅವರ ಎರಡು ಬಸ್ಸುಗಳು ಸುಮಾರು 30 ತಾಸಿನಿಂದ ನಿಂತ ಜಾಗದಲ್ಲೇ ನಿಂತಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು. ಅವರು ನಿಂತ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ಯಾತ್ರಿಗಳು - ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಸಹಿತ - ತುಂಬಾ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾ ಇರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು. ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಸುಧಾರಿಸಬಹುದು ಎಂದು ನಾವೆಲ್ಲ ಬೆಳಗಿನ 6:30ರ ತನಕ ಕಾದೆವು. ನಂತರ ನಾವೆಲ್ಲ ಸೇರಿ "ಇನ್ನು 10 - 20 ತಾಸು ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಯುವುದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ , ವಾಪಸ್ ನಮ್ಮ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಗೆ ತಿರುಗಿ ಹೋದರಾಯಿತು" ಎಂದು ನಿರ್ಣಯಿಸಿದೆವು. ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಬಲಗಡೆಯ ಲೇನ್ ಖಾಲಿ ಇದ್ದುದರಿಂದ ವಾಹನವನ್ನು ಯೂ ಟರ್ನ್ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಕೇವಲ ಮೂರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಕೆಳಗಡೆ ಇದ್ದ 'ಕ್ಯಾಂಪ್ ನಿರ್ವಾಣ' ಸೇರಿಕೊಂಡೆವು.
ಮೊದಲನೆಯದಾದ ಈ 'ಯಮುನೋತ್ರಿ ಯಾತ್ರೆ'ಯೇ ಅಯಶಸ್ವಿಯಾದದ್ದಕ್ಕೆ ನಿರಾಶೆಯಾಯಿತು. ಬೆಳಗಿನ ತಿಂಡಿ, ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಊಟ, ನಡುವೆ ಸಾಕಷ್ಟು ನಿದ್ರೆ, ಯಮುನಾ ನದಿಯ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಆಟ ಇಷ್ಟೇ ಆಯಿತು, ಮುಂಜಾನೆಯೆಲ್ಲಾ.
ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ನಂತರ 'ಕ್ಯಾಂಪ್ ನಿರ್ವಾಣ'ದಿಂದ ಒಂದೆರಡು ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದ 'ನಂದಗಾಂವ್' ಎನ್ನುವ ಹಳ್ಳಿಯನ್ನು ಹಾಗೂ ಅದರೊಳಗಿರುವ ನಂದೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ದರ್ಶಿಸೋಣ ಎಂದು ವೆಂಕಟೇಶ್ ಜಿ ಅವರು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಿರಾಶರಾಗಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಯಾತ್ರಿಗಳೆಲ್ಲ ಸ್ವಲ್ಪ ಚಿಗುರಿಕೊಂಡರು. ಹೋಟೆಲ್ ನಿಂದ ಬಾರಕೋಟ್ ಕಡೆ ಸಾಗುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ, ಯಮುನಾ ಸೇತುವೆಗೂ ಮೊದಲು, ಎಡಗಡೆ ಇರುವ ಕಡಿದಾದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಎರಡು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರ ಸಾಗಿದ ನಂತರ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದು ಸಿಕ್ಕಿತು. ಇದೇ ನಂದಗಾಂವ್. ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಶಾಂತವಾಗಿ ಪವಡಿಸಿದ ಈ ಹಳ್ಳಿ, ಕಲಾವಿದನೊಬ್ಬ ಅದೇ ತಾನೇ ತನ್ನ ಕುಂಚದಿಂದ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸಿನ ಮೇಲೆ ಮೂಡಿಸಿದ ಚಿತ್ರದಂತಿತ್ತು. ವರ್ಷದ ಆರು ತಿಂಗಳು ಸುರಿಯುವ ಹಿಮದಿಂದ ಹಾಗೂ ಉಳಿದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿರುವ ಚಳಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇಲ್ಲಿ ಮರದ ಮನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮನೆಗಳ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸಮತಟ್ಟುಗೊಳಿಸಿಕೊಂಡ ಸ್ವಲ್ಪ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಲ್ಲಿನ ಪಾಗಾರಗಳ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ ಆಕ್ರುಟ್ ಹಾಗೂ ಅಂಜೂರದ ಮರಗಳು ಸಹಜವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ನಿಂತಿದ್ದವು. ಇರುವ ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಗೋಧಿಯ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಮೆದೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿ ಈ ಮರಗಳ ರಂಬೆಯ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟಿದ್ದರು. ಈ ಹುಲ್ಲಿಗಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಬಣಿವೆ ಹಾಕುವಷ್ಟು ಹುಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕಾಳುಕಡಿ ಹಾಗೂ ಆಹಾರ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮರದ ಪಣತ(Silos)ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಈ ಪಣತಗಳ ಮೇಲು ಭಾಗದಲ್ಲಿಯೇ ಮನೆಯೂ ಇತ್ತು. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪರ್ವತದ ಓರೆಯಲ್ಲಿ ಹರಡಿ ನಿಂತಿದ್ದ ಈ ಹಳ್ಳಿಯ ಸೌಂದರ್ಯ ವರ್ಣನಾತೀತ. ಒಮ್ಮೆಲೆ ನಾವು ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಜನ ಪ್ರವಾಸಿಗಳು ಬಂದರೂ ಸಹ ಈ ಹಳ್ಳಿಗರು ಅತೀವ ಕುತೂಹಲದಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಃ ಈ ಹಳ್ಳಿಗೆ ನಮ್ಮಂತೆ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಬರುತ್ತಿರಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿಯ ಎರಡು ಮೂರು ನಾಯಿಗಳು ನಮ್ಮನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದು ಅದಾಗಲೇ ನಮ್ಮ ಗೆಳೆಯರಾಗಿ ಬಿಟ್ಟವು. ಇಲ್ಲಿಯ ನಾಯಿಗಳು, ಕುರಿಗಳು, ಮೇಕೆಗಳ ಮೈಮೇಲೆಲ್ಲಾ ದಟ್ಟವಾದ, ಉದ್ದವಾದ ಕೂದಲು ತುಂಬಿತ್ತು. ಬಹುಶಃ ಚಳಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೂದಲು ಈ ರೀತಿ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಊರ ನಡುವಿನ ಕಿರು ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿ, ಎತ್ತರದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದ್ದ ನಂದೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ತಲುಪಿದೆವು. ಚಿಕ್ಕದಾದರೂ ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಶಾಲವಾದ ಪ್ರಾಂಗಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾದ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದು. ನಂದೇಶ್ವರ ಶಿವ ಇಲ್ಲಿಯ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವ. ಊರಿನ ಪ್ರಮುಖರು ಬಂದು ದೇವಾಲಯದ ಬಾಗಿಲನ್ನು ನಮಗಾಗಿ ತೆರೆದರು. ನಮ್ಮ ಯಾತ್ರಾ ಟೀಮ್ ನಲ್ಲಿದ್ದ ಮಹಿಳೆಯರು ಲಿಂಗಾಷ್ಟಕವನ್ನು ಹಾಡಿ ಸ್ತುತಿಸಿದರು. ಕೆಲವರು ಇಲ್ಲಿಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರ ಜೊತೆ ಮಾತಿಗೆ ತೊಡಗಿದರು. ನಾವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಬಂದಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ತಿಳಿದು, ತಮ್ಮ ಮನೆಯ ಯಾರೋ ಒಬ್ಬರು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟರು. ಉದ್ದ ಕೂದಲು, ಗಡ್ಡಧಾರಿಯಾದ ಬಾವಾಜಿಯೊಬ್ಬರು ಇದ್ದರು. ನಾವು ಏನು ಕೊಟ್ಟರೂ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದೆ ಮಂದಿರಕ್ಕೆ ನೀಡಲು ಹೇಳಿದರು. ಇಲ್ಲಿಯ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳು ಕೂಡ ನಮ್ಮಿಂದ ಏನನ್ನೂ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಇಚ್ಛಿಸಲಿಲ್ಲ. ಇದ್ದುದಕ್ಕೆ ಸಂತೋಷ ಪಡುತ್ತಾ, ಶಿವನನ್ನು ಧ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾ, ಸಂತೃಪ್ತ ಜೀವನ ನಡೆಸುವ ಇವರ ಜೀವನ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಅನುಕರಣೀಯ.
ಈ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳದ ಅಭಾವ ಎಷ್ಟಿದೆ ಎಂದರೆ ನಮ್ಮ ಮಿನಿ ಬಸ್ಸನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲೂ ಸಹ ಸ್ಥಳ ಇರಲಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮನ್ನೆಲ್ಲ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿಕೊಂಡು ನಮ್ಮ ಎರಡೂ ಜನ ಡ್ರೈವರ್ ಗಳು ರಿವರ್ಸ್ ನಲ್ಲಿಯೇ ಆ ಕಡಿದಾದ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಸಾಗಿದರು. ಹಾಗೆ ಸಾಗುವಾಗ ಬಂದ ಕಾರುಗಳಿಗೆ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ ಸೈಡ್ ಕೊಟ್ಟರು. ಅವರ ಚಾಲನಾ ನೈಪುಣ್ಯವನ್ನು ನೋಡಿ ಎಲ್ಲರೂ ಬೆರಗಾದೆವು. ನಂತರ ಒಂದು ಕಟ್ಟಡದ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಬಸ್ಸನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿಕೊಂಡು, ಪುನ ಹೈವೇ ತಲುಪಿ, ಅಲ್ಲಿಯೇ ಎದುರುಗಡೆ ಇದ್ದ "ಗಂಗಾ ನಾನಿ" ಎಂಬ ಕುಂಡವೊಂದನ್ನು ದರ್ಶಿಸಿದೆವು. ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಕೊಳವಿದ್ದು ನೀರಿನ ಬುಗ್ಗೆ ಇದೆ. ಆ ಬುಗ್ಗೆಯ ಜಲ ಉತ್ತರಕಾಶಿಯಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕುಂಡದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಮಂದಿರವಿದ್ದು ಅದರಲ್ಲಿ ಗಂಗೆ ಮತ್ತು ಯಮುನೆಯರನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶ್ವೇತವರ್ಣದ ಮೂರ್ತಿ ಗಂಗೆಯಾದರೆ, ಕೃಷ್ಣವರ್ಣದ ಮೂರ್ತಿ ಯಮುನೆಯದು. ಇದು ಯಮುನಾ ನದಿಯ ತಟದಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ.
ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಮುಗಿಸಿ ವಾಪಸ್ ವಸತಿಯ ಕಡೆಗೆ ಬಂದಾಗ ಸಂಜೆ 5:30 ಆಗಿತ್ತು. ಚಹಾ ಸೇವಿಸಿ ಎಲ್ಲರೂ ಎದುರುಗಡೆ ಹರಿಯುತ್ತಿರುವ ಯಮುನೆಯ ಕಡೆ ಸಾಗಿದೆವು. ಯಮನೋತ್ರಿಯ ದರ್ಶನ ತಪ್ಪಿದುದನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲೋ ಎಂಬಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಸೇರಿ ಯಮುನಾರತಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದೆವು. ಯಾತ್ರಿಗಳ ಪೈಕಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಡಾಕ್ಟರ್ ಮನೋರಮ ಅವರು ಯಮುನೆಯನ್ನು ಕುರಿತು ತಾವೇ ರಚಿಸಿದ ಕವನ ಒಂದನ್ನು ಸುಶ್ರಾವ್ಯವಾಗಿ ಹಾಡಿ, ಈ ಸಂಜೆಯ ನೆನಪನ್ನು ಸ್ಮರಣೀಯವಾಗಿಸಿದರು. ಬೇಗನೆ ಊಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆವು. ಅಲ್ಲಿಯೇ ನಮ್ಮ ಮೋಹನ್ ಅವರ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬವನ್ನು ಕೇಕ್ ಕತ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಆಚರಿಸಿ ಎಲ್ಲರೂ ಅವರಿಗೆ ಶುಭ ಕೋರಿದೆವು. ಮುಂಜಾನೆ ಮತ್ತೆ ಬೇಗನೆ ಏಳಬೇಕಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಬೇಗನೆ ಮಲಗಿದೆವು.

ಡಾ|| ಮನೋರಮಾ ಅವರು ರಚಿಸಿದ ಕವನ ನಿಮ್ಮ ಅವಗಾಹನೆಗಾಗಿ ಇದೋ ಇಲ್ಲಿದೆ.

ನಿನ್ನ ಜುಳು ಜುಳು ನಾದ ಮೊರೆತಕೆ ನನ್ನ ಕಿವಿಗಳು ತುಂಬಲಿ
ನಿನ್ನ ಬೆಲ್ನೊರೆ ಕೊಡುವ ಮುತ್ತನು ನೋಡಿ ಕಂಗಳು ಸವಿಯಲಿ
ನಿನ್ನ ಶೀತಲ ತಂಪು ಕಂಪಿಸೆ ದೇಹ ಧಮನಿಯು ನುಡಿಯಲಿ
ನೀನು ನೆಲೆಸುವ ನನ್ನ ನಾಲಿಗೆ ನಿನ್ನ ದನಿಯನು ಹಾಡಲಿ
ಉಸಿರು ನಿನ್ನದು ಹಸಿರು ನಿನ್ನದು ನೀನೇ ಆಗು ಬಾ ನನ್ನೊಳು
ಉಸಿರು ದನಿಯಲಿ ಕಣ್ಣು ಕಿವಿಯಲಿ ದೇಹ ಉಲಿಯಲಿ ನಿನ್ನೊಳು

On River yamuna
Written on Sunday 12, May 2024. On the banks of Yamuna...praying her with all our 5 senses

Dr Manorama B N

     House Above the Silos

                Ganganaani                      

(ಸಶೇಷ.....)

ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 3

 ಚಾರ್ ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆ -ಭಾಗ 3

ಹಿಮ ಪರ್ವತ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಪಯಣ

ದಿನಾಂಕ 11/05/2024

ಬೆಳಗಿನ ಜಾವ ನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆಗೆಲ್ಲ ಹರಿದ್ವಾರದ ಹೋಟೆಲ್ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಯಲ್ಲಿ ರೂಮ್ ಖಾಲಿ ಮಾಡಿದ ನಾವು ಅಲ್ಲಿಂದ ಋಷಿಕೇಶದ ಕಡೆಗೆ ಹೊರಟೆವು.
ನಿನ್ನೆ ನಾವೆಲ್ಲ 41 ಮಂದಿ ಒಂದೇ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೆ ಇಂದಿನಿಂದ ನಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣ ಅತ್ಯಂತ ತಿರುವುಗಳುಳ್ಳ ಕಡಿದಾದ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ. ಆದ್ದರಿಂದ ಎರಡು ಮಿನಿ ಬಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಅಣಿಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ವಿನಂತಿಯ ಮೇರೆಗೆ ನಾವು 9 ಮಂದಿ ಒಂದೇ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಇರುವಂತೆ ಆಗಿತ್ತು. ನಮ್ಮ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ 19 ಜನ ಯಾತ್ರಿಗಳು ಇದ್ದರು. ನಮ್ಮ ಬಸ್ಸಿನ ಡ್ರೈವರ್ ಅತ್ಯಂತ ಚಾಕಚಕ್ಯತೆಯಿಂದ ಬಸ್ಸನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಯಾತ್ರಾ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಶ್ರೀ ವೆಂಕಟೇಶ ದಾಸ್ ಅವರ ಜೊತೆ ಇನ್ನೂ ಇಬ್ಬರು ಸಹಾಯಕ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಗಳು ಇದ್ದರು - ಒಬ್ಬಾತ ನಿತಿನ್ ದಾಸ್, ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಖುಷ್ ದಾಸ್. ಅವರ ಪೈಕಿ ನಿತಿನ್ ತುಂಬಾ ಸುಶ್ರಾವ್ಯವಾಗಿ ಭಜನೆಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಬಸ್ ಪ್ರಯಾಣ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ನರಸಿಂಹ ಭಜನೆ ಮಾಡಿದೆವು. ಬೆಳಗಿನ ಅಮೃತ ವಾಣಿಯಾಗಿ ನಾನು "ಮಂಕುತಿಮ್ಮನ ಕಗ್ಗ"ದ ಎರಡು ಮುಕ್ತಕಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಮಾಡಿದೆನು. ನಂತರ ಎಲ್ಲರೂ ಸಣ್ಣದಾಗಿ ನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರಿದರು.
ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 6:30 ಗಂಟೆಗೆಲ್ಲ ನಾವು ಋಷೀಕೇಶದ ತ್ರಿವೇಣಿ ಘಾಟ್ ನಲ್ಲಿ ಇಳಿದೆವು. ಋಷೀಕ ಎಂದರೆ ಇಂದ್ರಿಯ - ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಒಡೆಯನಾದ ಶ್ರೀ ವಿಷ್ಣುವೇ ಋಷೀಕೇಶ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಕ್ಷೇತ್ರ. ಅಂತಿಮ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜಾರನ ಬಾಣದಿಂದ ಗಾಯಗೊಂಡ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದರು ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ. ಇದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನಿರ್ವಾಣ ಕೂಡ ಆಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಗಂಗಾ, ಯಮುನಾ ಮತ್ತು ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಗಳು ಸಂಗಮಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ತೀರ್ಥ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರವಾದದ್ದು. ನಾವು ಇಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯ ಘಾಟ್ ನಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ಮೆಟ್ಟಿಲಿನಷ್ಟು ಕೆಳಗಿಳಿದು ಗಂಗೆಯನ್ನು ಪ್ರೋಕ್ಷಣೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆವು. ಘಾಟಿನ ಎದುರುಗಡೆಯೇ ಸುಂದರವಾದ ಶಿವ ಪಾರ್ವತಿಯರ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ. ವಿಗ್ರಹದ ಎದುರುಗಡೆ ಕಾರಂಜಿ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಗಂಗಾರತಿ ತುಂಬಾ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದದ್ದು. ನದಿಯ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಗೀತಾ ಮಂದಿರ ಹಾಗೂ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನಾರಾಯಣ ಮಂದಿರಗಳಿವೆ. ನಮ್ಮ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ರಿಷಿಕೇಶವನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಸಂದರ್ಶಿಸುವ ಯೋಜನೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ತ್ರಿವೇಣಿ ಘಾಟ್ ದಿಂದ ನಾವು ನೇರವಾಗಿ ರಿಷಿಕೇಶದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಭರತ ನಾರಾಯಣ ಮಂದಿರವನ್ನು ತಲುಪಿದೆವು. ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ಗುಡಿ ಇದೆ. ಅದರೊಳಗೆ ಐದೂವರೆ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಚತುರ್ಭುಜನಾದ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಸುಂದರ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮದ ಮೂರ್ತಿ ಇದೆ. ನಾಲ್ಕು ಹಸ್ತಗಳಲ್ಲಿ ಶಂಖ, ಚಕ್ರ, ಗದೆ ಹಾಗೂ ಪದ್ಮಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವ ಶ್ರೀ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೂರ್ತಿ ನಯನ ಮನೋಹರವಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮನ್ನಾರಾಯಣನು ರೈಭ್ಯ ಮಹರ್ಷಿಗೆ ದರ್ಶನವಿತ್ತಿದ್ದನಂತೆ. ಮಹಾಭಾರತದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪುರುಷನಾದ ಭರತ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಅಶ್ವಮೇಧ ಯಾಗ ಹಾಗೂ ರಾಜಸೂಯ ಯಾಗಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದನಂತೆ. ಇಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮನ್ನಾರಾಯಣನಿಗೆ 'ಋಷೀಕೇಶನಾರಾಯಣ' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. 'ಭರತ ನಾರಾಯಣ' ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಮಂದಿರದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಮಂದಿರ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ವಿಗ್ರಹಗಳ ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಇದೆ. ಮಂದಿರದ ಎದುರುಗಡೆ ಒಂದು ತ್ರಿವೇಣಿ ವೃಕ್ಷವಿದೆ - ಅಶ್ವತ್ಥ, ಆಲ ಮತ್ತು ಬೇಲ ವೃಕ್ಷಗಳ ಸಂಗಮವಾಗಿರುವ ಈ ವೃಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ. ಇವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ದರ್ಶಿಸಿ, ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ಪುನಃ ಬಸ್ಸನ್ನೇರಿ ಹೊರಟ ನಾವು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಒಂಬತ್ತು ಗಂಟೆ ಸುಮಾರಿಗೆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಯ ಪಕ್ಕದ ಒಂದು ಹೋಟೆಲಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಿನ ಉಪಹಾರವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದೆವು. ಉಪಹಾರ ನಮ್ಮ ಯಾತ್ರಾ ಟೀಮಿನವರೇ ತಯಾರಿಸಿದ್ದಾಗಿತ್ತು.ಒಳ್ಳೆಯ ಇಡ್ಲಿ, ಚಟ್ನಿ, ಸಾಂಬಾರ್ ಹಾಗೂ ಫ್ರೂಟ್ ಸಲಾಡ್ ನಾಷ್ಟ.
ಬೆಳಗಿನ ತಿಂಡಿಯ ನಂತರ ಬಸ್ ಸೇರಿದ ನಾವು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಎರಡೂವರೆ ಗಂಟೆಯ ಸುಮಾರಿಗೆ ಬಾರಾಕೋಟ್ ತಲುಪಿದೆವು. ಪಟ್ಟಣದ ಹೊರವಲಯದಲ್ಲಿರುವ "ಕ್ಯಾಂಪ್ ನಿರ್ವಾಣ"ದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ವಸತಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಈ 'ಕ್ಯಾಂಪ್ ನಿರ್ವಾಣ' ಇದೆ. ಯಮನೋತ್ರಿಗೆ ಹೋಗುವ ಹೆದ್ದಾರಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಇದರ ಹಿಂದುಗಡೆ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಗಳಿದ್ದರೆ, ಎದುರುಗಡೆ ಸುಮಾರು 100 ಮೀಟರ್ ಕೆಳಗೆ ಜುಳು ಜುಳು ನಾದ ಮಾಡುತ್ತಾ ಹರಿಯುತ್ತಿರುವ ಶುಭ್ರ ಯಮುನೆ ಇದ್ದಾಳೆ. ಯಮುನೆಯನ್ನು ದಾಟಿ ಅತ್ತ ಕಡೆ ಕೂಡ ಪರ್ವತಗಳ ಸಾಲು. ಏಳೆಂಟು ತಾಸು ಅವಿರತ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿದ ನಾವೆಲ್ಲ ದಣಿದಿದ್ದೆವು. ಬಿಸಿ ಬಿಸಿಯಾದ ಊಟ ತಯಾರಾಗಿತ್ತು. ಎಲ್ಲರೂ ಊಟ ಮುಗಿಸಿ ಒಂದು ತಾಸು ಚೆನ್ನಾಗಿ ನಿದ್ರೆ ಮಾಡಿದೆವು. ನಂತರ ಎದುರಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಯಮುನೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಅಥವಾ ಕೇವಲ ಪ್ರೋಕ್ಷಣೆ ಮಾಡಿ ಎಲ್ಲರೂ ಬೇಗನೆ ವಸತಿಯನ್ನು ಸೇರಿದೆವು. ಡೈನಿಂಗ್ ಹಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ವೆಂಕಟೇಶ್ ದಾಸ್ ಅವರು ಯಮುನೋತ್ರಿಯ ಸ್ಥಳ ಪುರಾಣವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇಲ್ಲಿಂದ 40 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಯಮುನೋತ್ರಿಯನ್ನು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬೇಗನೆ ತಲುಪಿ, ದರ್ಶನ ಮುಗಿಸಿ ವಾಪಸ್ ಆಗಬೇಕಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಮುಂಜಾನೆ ಮೂರಕ್ಕೆಲ್ಲ ಇಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಡುವುದು ಎಂದು ನಿರ್ಣಯವಾಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಎಲ್ಲ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು ಬೇಗನೆ ನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರಿದರು.

River Ganga in Rishikesh 

                            River Yamuna

  ( ಸಶೇಷ...)